Üniversite tanıtım günlerinde genç adayların en çok merak ettiği konulardan biri de tercih edecekleri üniversitelerin girişimcilik adına ne tür imkanlara sahip olduklarıdır. Pek çok genç için girişimcilik, hayata farklı bir pencereden bakanların hikayesi demek. Bu girişimcilik yolculuğu boyunca, eldeki tüm imkanları kullanmak istemeleri oldukça normal. Buna bağlı olarak, bu yazımızda, Türkiye’deki üniversitelerin girişimcilik ve kuluçka merkezlerini beraber inceleyeceğiz.
Dream BİGG ve DreamBU Kuluçka Merkezi
İlk olarak, girişimcilik ekosisteminin bel kemiği olan Boğaziçi Üniversitesi’nin sunduğu imkanları gözden geçirelim. Boğaziçi Üniversitesi Girişimcilik Ağı altında çeşitli programlar ve merkezler bulunuyor. TÜBİTAK ile yürütülen Dream BİGG Programı ve DreamBU Kuluçka Merkezi bulunuyor. Dream BİGG, fikir aşamasında olan girişimlere gerekli altyapının (eğitim, network, fikrin geliştirilmesi vs.) sağlanması ve 200.000 TL’ye kadar hibe desteği ile bir hızlandırma programı olarak nitelendirilebilir. Her yıl seçilen fikirler/girişimler, uzman mentorlar eşliğinde çeşitli eğitimlerle (design thinking, pazarlama stratejileri, hukuk vb.) geleceğin inşa edilmesinde geliştiriliyor. Fikri mülkiyet güvencesi sunulan Dream BİGG’de Boğaziçi İş ve Mezun Ağı ile girişimciler hem yatırım hem know-how konularında büyük avantaj elde edebiliyorlar.
Bu yılın seçilen girişimlerin odak alanları ise otonom araçlardan temiz ulaşıma; nesnelerin internetiyle katma değerli üretim modellerinden fonksiyonel gıdalara gibi pek çok ufuk açıcı alanı kapsıyor. DreamBU Kuluçka Merkezi ise girişimlerin başarıya ulaşmalarında eğitim, mentorlük, fikri mülkiyet ve yatırımcı ilişkileri gibi konularda erken dönem girişimlere destek veren bir başka yapı. Şu ana kadar 25 adet şirketin şirketleşmesinde doğrudan rol oynayan Kuluçka Merkezi’nin şu anda 6’sı şirketleşen ve 5’i şirketleşme yolunda olan toplamda 11 adet projesi bulunuyor. Bu projeler ağırlıklı olarak genetik ve biyoteknoloji alanlarını kapsıyor.
İTÜ Çekirdek
İstanbul Teknik Üniversitesi ARI Teknokent tarafından 2011 yılında kurulan İTÜ Çekirdek, üniversitelerde bulunan girişimcilik merkezlerinden belki de en popüleri ve en önemlisi. Bugüne kadar, 2.979 girişime ve 6.562 girişimciye doğrudan destek olan İTÜ Çekirdek ön kuluçka, big bang ve kuluçka aşamalarında start-uplara destek sağlıyor. İmkanları arasında; eğitim, mentorlük, networking dışında Ar-Ge fonları, ücretsiz açık ofis, altyapı desteği ve yatırımcı buluşmaları bulunuyor. Basın ve PR desteği ile girişimlerin “reklam”ı oldukça iyi yapılıyor ve bir girişimin İTÜ Çekirdek’e kabul almasının girişime bir saygınlık kazandırdığının altını çizelim.
İyi bir fikriniz varsa, Ön Kuluçka aşamasına İTÜ Çekirdek’e başvurabilir ve fikrin somut örneğini (ilk prototipi) yapana kadar ücretsiz ofis, altyapı desteği, eğitimler ve alanında uzman mentorlerle faydalanabilirsiniz. Eğer fikir prototip aşamasındaysa, Ön Kuluçka aşamasına pas geçip Express programına başvurabilir ve çekirdek yatırım toplamak için Big Bang aşamasına geçebilirsiniz. Big Bang, İTÜ Çekirdek kapsamında bulunan start-upların yatırımcıların karşısına çıktığı ve ilk yatırımlarını topladıkları aşamayı temsil ediyor. Geçtiğimiz yılki programda toplamda 54 milyon TL’lik yatırım, bu aşamaya gelmeye hak kazanan girişimlere yapıldı. Bu aşamadan sonra yatırım alan girişimler, 1 yıl boyunca Kuluçka aşamasında ürünlerini geliştirmeye devam ederken aynı zamanda Çekirdek’in sunduğu imkanlardan daha fazla yararlanabiliyor. 1 yılın sonunda ise daha büyük yatırımları toplamak için girişimler, yatırım turlarına (Series A, Series B) çıkıyorlar.
İTÜ Çekirdek’in başarı hikayeleri arasında ağırlıklı olarak endüstriyel üretimde fark yaratan girişimler (Arkim, Delifer Enerji, Hummingdron) ve paylaşımlı ekonomi modelini benimseyen şirketler (Kobaküs, Kodeco, Missafir) yer alıyor. İTÜ Çekirdek kurulduğundan beri 164 girişim, toplamda 2.4 milyar TL değerlemeyle 222 milyon TL’lik yatırım aldı.
Girişim Fabrikası
Özyeğin Üniversitesi’nin 2011 yılında kurduğu Girişim Fabrikası, Türkiye’nin ilk iş hızlandırma programı olarak kabul edilmektedir. Bu oluşumun altında ise Girişim Fabrikası BİGG, LeanLab Project ve No-Code Ön Kuluçka Programı yer alıyor. Girişim Fabrikası BİGG yine TÜBİTAK sponsorluğunda Boğaziçi’nde bulunan Dream BİGG ile aynı sisteme ve misyona sahip bir yapı.
Bu programdan çıkan girişimlere örnek vermek gerekirse, Pacha Cips fikir aşamasından gelip, 2 yıl içerisinde $2.5 milyon değerlemeyle yatırım alma başarısı gösterdi. Geçtiğimiz Mayıs ayında ise bir diğer Girişim Fabrikalı startup Optiyol ise $810 bin değerinde direkt yatırım aldı.
Girişim Fabrikası’nda bulunan bir diğer program ise LeanLab Project. Yalnızca akademisyen veya doktora öğrencilerinin başvurabilmesiyle diğer hızlandırma programlarından daha özel bir yere sahip. Akademinin sahip olduğu know-how’ı girişim ekosistemine kazandırmaya çalışmasıyla akademi içinde sadece tek bir yolun olmadığını göstermede faydalı bir program. İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından desteklenmesinin yanında programın içerisinde girişimcilik eğitimleri, mentorluk, altyapı ve networking hizmeti sunuluyor. Müşteri keşfi adında bir imkana sahip olan LeanLablılar, program yöneticileri tarafından potansiyel müşterilerle direkt olarak buluşturuluyor. Haftada en az 15 saat müşteri keşfine ve en az 5 müşteri görüşmesi ayarlanmasıyla girişimcilere satış konusunda ek destek sağlanıyor.
Son olarak ise, No-Code Ön Kuluçka Programı, iyi bir fikri olanlara ve programlama bilmeyen veya yazılımcı arayacak vakti/bütçesi olmayanlara teknik destek sağlıyor. 8 haftalık bir hızlandırma programı sonucunda, ortaya asgari uygunluktan çalışan bir ürün (MVP) yaratılmasına yardımcı olunuyor. Süreç boyunca toplamda $50.000 değerindeki ürün geliştirme ve pazarlama araçlarına ücretsiz erişim sağlanıyor. Yeni açılan program, diğer hızlandırma programları gibi eğitim ve çeşitli mentorlükler sunuyor. Şu an için 10 adet girişimle ilk dönemini geçiren No-Code Programı, Türkiye’de No-Code akımını pratiğe geçiren ilk program olmasıyla yenilikçi bir tarafa sahip. Bu programlarda kapsamında Özyeğin Girişim Fabrikası’ndan 9 adet şirketleşen girişim çıktı.
Özetle, üniversitelerin girişimcilere sundukları imkanlar ve ilgilendikleri alanlar birbirinden farklılaşabiliyor. Elbette Türkiye’deki üniversitelerin girişimcilik merkezleri bunlarla sınırlı değil. Bir sonraki yazımızda ODTÜ, Koç ve daha birçok üniversitenin bu konudaki programlarını incelemeye devam edeceğiz.
Görsel Kaynak: Unsplash
